Czy zastanawialiście się kiedyś jak wiele gatunków roślin pojawia się w Piśmie Świętym? Zapraszam na krótką wędrówkę po bogactwie flory, która pojawia się
na kartach Biblii.

Temat różnorodności gatunków pojawiających się w Starym i Nowym Testamencie jest przedmiotem zainteresowania dość sporego grona badaczy – zarówno adeptów botaniki, jak i badaczy kultury i teologii. Stworzenie katalogu roślin biblijnych to jednak nie lada wyzwanie. Wiele z tych gatunków określane jest za pomocą terminów potocznych, a jeden gatunek bywa nazywany za pomocą kilku różnych terminów. Identyfikacja biblijnych roślin jest jednak warta tego wysiłku, ponieważ pozwala ona na lepsze zrozumienie ich symboliki, a zarazem pełniejszą interpretację tekstu Pisma Świętego.

Na podstawie wysiłków wielu naukowców, a wśród nich Herolda i Anny Moldenke, Michaela Zohary’ego, Franka Niggela Heppera oraz Jeana i Solange Maillat, udało się zidentyfikować ponad 200 gatunków roślin pojawiających się w Piśmie Świętym, ale około 50 wciąż pozostaje zagadką.

Figowiec sykomora (Ficus sycomorus) na którą wspiął się Zacheusz, aby dojrzeć Chrystusa (Łk, 19,4), lebiodka syryjska (Origanum syriacum) czyli padający kilkakrotnie w Biblii hizop (ciekawostką jest, że za sprawą pomyłki w nazewnictwie jest ona mylona z hyzopem lekarskim (Hyssopus officinalis), który nigdy na ziemiach Egiptu nie występował), szarańczyn strąkowy (Ceratonia siliqua) – źródło strąków, którymi żywił się w czasach ubóstwa syn marnotrawny, to tylko kilka przykładów roślin, których nazw udało się dociec.

Jedną z botanicznych tajemnic Biblii, których nie udało się rozwikłać, jest płonący krzew, pod postacią którego, Bóg ukazał się Mojżeszowi (Wj 3,3-4). Według tradycji krzew ten znajduje się na terenie Klasztoru św. Katarzyny u podnóża góry Synaj w Egipcie. Domniemany gorejący krzew, należący do gatunku jeżyna krwista (Rubus sanctus), jest jedynym takim okazem na całej górze Synaj (próby wyhodowania go w innych obszarach na górze Synaj zakończyły się niepowodzeniem) i do dziś jest dostępny dla pielgrzymów. Wielu uczonych podważa jednak utożsamianie krzewu, który zobaczył Mojżesz z tym właśnie gatunkiem, sugerując, że w roli płonącego krzewu wystąpić mógł gązewnik akacjowy (Plicosepalus acaciae) – roślina pasożytnicza, o pięknych, szkarłatno czerwonych kwiatach, przypominających kształtem języki ognia –  lub dyptam jesionolistny (Dictamnus albus) – krzew, który w czasie upałów może intensywnie wydzielać lotne, łatwopalne olejki eteryczne. Inni badacze twierdzą, że objawienie Mojżesza mogło być związane ze zjawiskiem fatamorgany lub że nie da się go wytłumaczyć naukowo, więc można je rozumieć jako cud.

Zagadką pozostaje też źródło manny z nieba, którą Bóg zsyłał Izraelitom podczas wędrówki do Ziemi Obiecanej. Badacze sugerują, że mogła ona być wydzieliną krzewów tamaryszkowych (Tamarix mannifera), która przypomina konsystencją miód, a po wyschnięciu twardnieje i przybiera postać białych grudek. Inni sugerują, że biblijną manną mogły być owoce ochradenusa jagodowego (Ochradenus baccata).

Listy roślin biblijnych stanowią inspirację dla projektantów ogrodów – na świecie powstało już kilkaset ogrodów, w których hodowane są rośliny zapisane w kartach Biblii. Do najbardziej znanych należy Rezerwat Przyrody Biblijnej Izraela Neot Kedumim w Izraelu – największy ogród biblijny na świecie – oraz najstarszy tego typu ogród, założony w 1957 przy kościele prezbiteriańskim w Ojai w Kalifornii. Nie musimy jednak wyjeżdżać daleko, aby nacieszyć oczy widokiem roślin, których nazwy kojarzymy z Pisma Świętego – w naszym kraju znajdują się cztery takie ogrody. Zlokalizowane są w Proszowicach, w Myczkowcach, w Chorzowie i w Muszynie (ten ostatni jest największym i najmłodszym tego typu obiektem w Polsce). I choć liczba dostępnych tam okazów, nie pokrywa w pełni spektrum gatunków roślin z kart Starego i Nowego Testamentu, przechadzka wśród tak odmiennych od polskiej flory gatunków może być ciekawą propozycją na spędzenie wiosennego popołudnia.

Źródła i linki dla dociekliwych:

1. Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
2. Wikipedia.org – Rośliny Biblijne https://pl.wikipedia.org/wiki/Ro%C5%9Bliny_biblijne#Wprowadzenie 
3. Chrostowski W. Waldemar Chrostowski. „Rośliny biblijne : leksykon”, Zofia. Włodarczyk, Kraków 2011 : [recenzja]. Collectanea Theologica 81/2, 214-217. 2011(http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Collectanea_Theologica/Collectanea_Theologica-r2011-t81-n2/Collectanea_Theologica-r2011-t81-n2-s214-217/Collectanea_Theologica-r2011-t81-n2-s214-217.pdf)
4. Wikipedia.org – Biblijna manna https://pl.wikipedia.org/wiki/Biblijna_manna
5. Włodarczyk, Z., & Kapczyńska, A. (2019). Biblical Gardens in Word Culture: Genesis and History. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 32(5), 835-854. (https://link.springer.com/article/10.1007/s10806-019-09801-3) 
6. Wikipedia.org – Krzew gorejący https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzew_gorej%C4%85cy
7. Muszyńskie Ogrody Biblijne – oficjalna strona http://www.muszynskieogrodybiblijne.pl/
8. KalendarzRolników.pl – Ogrody i Rośliny Biblijne https://www.kalendarzrolnikow.pl/2590/ogrody-i-rosliny-biblijne