Wiara

Medalik św. Benedykta. Co skrywa jego symbolika?

Chrześcijaństwo jest religią bogatą w symbole, które również na co dzień nosimy w postaci medalików. Na większości z nich znajduje się krzyż i wizerunki Chrystusa, Matki Bożej lub świętych. Jednak wielu z nas nosi takie, których znaczenie nie do końca jest jasne. Warto zatem znać tajemnice tych najpopularniejszych, a chodzi m.in. o medalik św. Benedykta.

Nie znamy dokładnego czasu powstania tzw. krzyża św. Benedykta, ale jako medalion pojawił się on najprawdopodobniej w XVII wieku. W ciągu stuleci zmieniała się jego forma. Współczesny medalik św. Benedykta, czyli tzw. kasyneński, został opracowany w 1880 roku w klasztorze na wzgórzu Monte Cassino, z okazji obchodów 1400-lecia narodzin św. Benedykta.

Medalik św. Benedykta z ukrytą modlitwą

Rewers medalika jest wypełniony literami, które skrywają łacińskie sentencje. W jego centralnym punkcie mieści się krzyż równoramienny, a po czterech stronach litery CSPB, będące skrótem słów Crux Sancti Patris Benedicti (Krzyż Świętego Ojca Benedykta). Na pionowym ramieniu krzyża można dostrzec oznaczenia CSSML, czyli Crux Sacra Sit Mihi Lux (Krzyż święty niech mi będzie światłem). Z kolei na poziomej belce usytuowane są litery NDSMD, czyli Non Draco Sit Mihi Dux (Smok niech nie będzie mi przewodnikiem). Ponadto na brzegach medalionu – kolejno od prawej strony – widnieją znaki VRSNSMV – SMQLIVB, co w rozwinięciu czytamy jako Vade Retro Satana, Numquam Suade Mihi Vana – Sunt Malae Quae Libas, Ipse Venena Bibas (Idź precz, szatanie, nie kuś mnie do próżności – Złe jest to, co podsuwasz, sam pij swoją truciznę).

Rewers medalika św. Benedykta

Zobacz też: Dlaczego Bóg nie powstrzymuje wojen?

Nad krzyżem widnieje napis IHS lub PAX, lecz w nowej formie medalika Benedyktyni zdecydowali o wyborze formy „PAX”. Skrót „IHS” jest tzw. monogramem, który posiada wiele interpretacji. Jedna z nich mówi, że jest to łacińska transkrypcja pierwszych liter imienia „Jezus” w języku greckim (ΙΗΣΟΥΣ). Inna wskazuje jednak, iż jest to skrót słów Iesus Hominum Salvator – Jezus Zbawiciel Ludzi. Natomiast słowo „pax”, oznaczające „pokój”, ściśle łączy się z zakonem benedyktynów, a nawet jest określane mianem jego dewizy .

Krzyż znakiem życia

Na odwrocie medalika z kolei zajmuje miejsce postać św. Benedykta z Nursji, przedstawionego jako opata w habicie zakonnym i kapturze nakrywającym głowę. W prawej dłoni trzyma krzyż, którego był wielkim czcicielem i pokonywał wiele pokus za jego pomocą. W lewej ręce eksponuje księgę, będącą regułą benedyktyńską. Obok wizerunku świętego znajduje się napis podzielony na dwie części: Crux sancti patris Benedicti (Krzyż Świętego Ojca Benedykta). Z lewej strony mieści się pęknięty kielich, z którego wypełza wąż. Z tym symbolem wiąże się interesujący wątek z życia św. Benedykta, mówiący o sytuacji, kiedy współbracia usiłowali go otruć:

Awers medalika św. Benedykta

Po na­ra­dzie domieszali trucizny do wina. Szkla­ną czarę z owym zabójczym napojem przy­nie­sio­no Ojcu, gdy za­siadł do stołu, aby ją po­bło­go­sła­wił stosownie do klasz­tornego zwy­czaju. Benedykt wy­ciągnął rękę i uczy­nił znak krzyża, a czara, choć znaj­dowała się dość daleko, rozprysła się od tego zna­ku zupełnie tak, jakby nie krzyż, lecz kamień spadł na to na­czy­nie śmierci. Mąż Boży poznał od ra­zu, że zawierało ono napój śmiertelny, skoro nie mo­gło znieść znaku ży­cia.

św. Grzegorz Wielki, „Dialogi. Księga II”

Do podobnej anegdoty nawiązuje symbol zlokalizowany po drugiej stronie postaci świętego, czyli kruk. Ojca Benedykta chciał uśmiercić również zawistny kapłan, podając mu zatruty chleb. Jednak kruk, którego św. Benedykt karmił, wyczuł truciznę, dlatego mnich nakazał mu zabrać chleb daleko od ludzi. Wokół awersu medalionu występuje również napis Eius in obitu nostro praesentia muniamur (Niech Jego obecność broni nas w chwili śmierci), ukazujący św. Benedykta jako patrona dobrej śmierci.

Sens noszenia medalików

Medaliki nie są formą amuletów czy talizmanów, lecz znakami naszej wiary, kierującymi nasze myśli i uczynki do Boga. Współcześnie symbole religijne stają się również częścią modowych stylizacji i niejednokrotnie są w ten sposób profanowane. Dla chrześcijanina medalik nie może być ozdobą, ale środkiem przypominającym o Bożej obecności w naszym życiu i skłaniającym do modlitwy. Sam medalik nie wystarczy do zbawienia, lecz może być pomocą i umocnieniem w codziennej drodze do Chrystusa.

Zapraszamy do lektury wrześniowego (2022) numeru naszego e-magazynu: SIEJMY

Źródła:
– Guéranger P., Szkic o pochodzeniu, znaczeniu i łaskach medalika albo krzyża św. Benedykta, przekł. Buszewicz E., wstęp Hawryłeczko G., Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, 2018, s. 7-8.
– Hawryłeczko G. Medalik św. Benedykta, „Opactwo Benedyktynów Tyniec”, https://opactwotynieckie.pl/medalik-sw-benedykta/ (dostęp: 23.09.2022).
– Opactwo Benedyktynów w Tyńcu, Poznaj historię i znaczenie medalika św. Benedykta – O. Opat Szymon Hiżycki OSB, YouTube, 22.06.2016, https://www.youtube.com/watch?v=IICI72x6Bw8 (dostęp: 23.09.2022).

Redaktor prowadzący portalu SIEJMY.PL

Moje artykuły »

Newsletter

Raz w miesiącu: email z nowym numerem Siejmy